همه چیز در جهان ارتعاش است (آلبرت انشتین)

image description

صدا به مانند نور نوعی موج است که از محل انتشار خود به تمام زوایا ساطع می شود. سطوح سخت آن را باز می تابانند، دیوارها راه آن را سد کرده و سطوح نرم آن را جذب می نمایند. اما با همه ی این ها صدا می تواند به راحتی جابجا شود.
عمده صداهای اطراف ما بطور تصادفی ایجاد میشوند و یا دست کم ارتباط مستقیمی با حضور ما در محیط های مختلف ندارند و همین امر موجب ناخوشنودی ما از عمده صداهایی ميباشد که در طول شبانه روز میشنویم.
این موقعیت تکراری ارتباط ما را با موضوع صدا ناخودآگاه کرده و همین امر مشکلات و تاثیرات صدا بر بدن و روان ما را میتواند پنهان نماید.
بطور کلی صدا به ۴ گونه بر ما اثر خواهد گذاشت. اولین اثر آ ن بطور فیزیولوژیکی است. ترشحات کورتیزول با صدای بلند ساعت به هنگام صبح از موارد معمول است اين ترشحات موجبات بروز استرس و در نهايت خروج بدن از وضغيت خواب ميباشد. نوع دوم اثر گذاری صدا بصورت روانی است و مثال واضح آن موسیقی است همانگونه که در هنگام تفرج و طبيعت گردي صداي طبیعت بر وضعیت روانی ما اثر خواهد گذاشت. عناصر طبيعي بمانند امواج و یا صدای پرندگان ميتوانند در آرامش روان ما تاثيرات مثبت بگذارند. نوع سوم تاثیر صدا بصورت شناختی خواهد بود. بطور مثال هنگامی که دو نفر همزمان صحبت میکنند ما متوجه منظور هیچ کدام نخواهیم شد و در نتيجه ابزار و امكان تشخيص پيام ها و كسب شناخت از بين خواهد رفت. این مشکل از آنجا ناشی میشود که پهنای باند محدودی در اختیار انسان قراردارد تا بتواند محیط خود را از طریق صدا بشناسد. آخرین نوع تاثیر صدا رفتاری است. بدین معنا که صدا بر نوع رفتار ما در شرایط مختلف تاثیر میگذارد بطور مثال اگر کسی با صدای بلند آواز بخواند ویا در هنگامي كه در حال بازديد در يك فروشگاه ميباشيم فروشنده با صدای بلند توجه مارا جلب نماید عموما ما از آن محیط فاصله خواهیم گرفت.

بر مبنای شناخت همین تاثیرات امروزه اهمیت صدا دوچندان شده و توجهات مراكز علمي و دانشگاهي را به خود جلب نموده است.از آنجا که تمام اعضای بدن ما دایما در حال ارتعاش میباشند در سالهاي اخير در علوم پزشکی نیز از صدا شناختی و صدا درمانی استفاده میشود و تحقیقات نشان میدهد که در وضعیت بیماری ارتعاش بخش هاي مختلف بدن متفاوت شده و با تحليل رفتار آنها میتوان بواسطه صدا بر التیام درد ها اثر گذاشت.
اما آنچه که در نوع زندگی مدرن امروزی دغدغه همگان شده و باعث ايجاد رنج و دردهاي مرمن شده است مسئله نویز صوتی میباشد که آثار مخربی در انواع پیش گفته بر انسان دارد.
بطوریكه با اصلاح و ارتقاي محيط هاي زندگي و كاري از بسياري لحاظ از جمله نور، تهويه هوا و رطوبت مناسب اما نویزاز جمله موارد همیشگی شکایات در محیط کاری است.

لزوم افزایش بهره وری پرسنل و اثربخشی آنها و نیز گرایش به کاهش هزینه ها طراحی دفاتر کار ر دستخوش تغییرات نموده است که نتیجتا در دهه های اخیر رویکرد شرکتها و سازمان ها و استفاده از محیط های باز اداری عمومیت یافته است.
در کنار امتیازات استفاده از دفاتر باز از جمله افزایش بهره وری و کارتیمی؛ مشکلاتی بوجود آمده که مهمترین آنها مسئله صدا و نویز صوتی است که توامان بر تمرکز پرسنل در انجام امور و نیز محیط خصوصی آنها را نشانه گرفته است. تحقیقات نشان می دهد نویز موجود در محیط کار میتواند تا ۶۶ درصد از بهره وری انسان بکاهد چراکه آگاهانه و ناآگاهانه در ترکیب حالات و کیفیت پرسنل اثر گذاشته و آنها را دچار مشکلاتی از جمله استرس، اختلال حواس، فراموشی و عصبانیت پنهان می نماید. جهت شناخت مسئله میبایست تعریف مناسبی از نویز را فراهم آورد و بدنبال راه حل های ممکن بود که بتوان از مزایای محیط اداری باز در راستای منافع سازمان و پرسنل آن استفاده نمود.
در تعریف ساده ؛ نویز عبارت است از هرگونه صدا ناخواسته. اما بررسی بیشتر نویز مستلزم تعیین شاخص کمی در این ارتباط است که بتوان با اندازه گیری آن وضعیت نویز در محیط را کنترل نمود. تحقیقات متنوعی صورت پذیرفته و نهایتا سطح صدای قابل قبول در محیط کاری حداکثر بین ۴۸ الی ۵۲ دی بی تعیین شده است که این بازه صوتی میتواند برای پرسنل قابل قبول بوده و تاثیر چندانی بر فعالیت انها نگذارد.
با توجه به آثار صدا که پیشتر از نظر گذشت ؛ مهندسی آکوستیک یکی از دغدغه های مهندسین معماری و طراحان در طراحی محیط کار و ارایه راه حل های کاهش آثار مخرب نویز بر کارکنان می باشد.
اجازه بدهید انواع راه حل های مدیریت صدا را به طور خلاصه مرور کنیم. در ارتباط با صدا ۳ راه حل وجود دارد که در منابع تخصصی از آن تحت عنوان روش های ABC یاد می شود.

A-Absorption:
در این روش ما در صدد جذب صدا با استفاده از مواد دارای شاخص NRC (Noise Reduction Coefficient)هستیم. در این روش از پنل ها و دیوارهای آکوستیک استفاده می شود. نتیجه کار در بالاترین کیفیت اتاق های ضبط موسیقی می شود که در آن هیچ صدایی انعکاس نمی یابد.
B-Blocking:
روش سد کردن با استفاده از دیوار ها و پارتیشن های با قابلیت STC (Sound Transmission Class) و یا SRI مانع انتقال صدا از محیط داخلی انتشار صدا می شود که نمونه بارز آن تمهیدات کنترل صدای موتور دیزل ها و دیگر ماشین آلات پر سروصداست.
C-Covering:
آنچه که در دو روش قبلی اشاره شد راه حل مشخصی بابت کنترل سر و صدای داخلی یک فضا (به مانند اورژانس بیمارستان یا دفاتر کاری باز و یا یک کتابخانه) را ارایه نمی نماید. بعلاوه اینکه استفاده از روش های فوق از نظر هزینه در بسیاری مکان ها و برای بسیاری از استفاده کنندگان به صرفه نمی باشد. چراکه استفاده از مواد و محصولات با کیفیت NRC و SRI بالا بسیار گران می باشد.

بنابر روشهاي حاضر معماران می بایست سه گونه استراتژی را برمیگزینند که اولی برمبنای منبع نویز ، دومی مسیری که نویز می تواند طی کند و سومی در خصوص گیرنده نویز. در طراحی های موفق این سه استراتژی توامان مورد توجه و استفاده قرار میگیرد. انجمن طراحان داخلی امریکا طبق همین استراتژی ها ۴ عنصر طراحی را جهت دقت و طراحی متناسب با هر پروژه پیشنهاد میدهد. طراحی سقف کاذب (بمنظور جذب صدا و پیشگیری از بازگشت صدای ساطع شده در قالب نویز به محیط)، طراحی مبلمان (بمنظور جلوگیری از انتشار صدا و راه یافتن آن به محیط های مجاور) ، طراحی کف پوش (بمنظور جلوگیری از انتشار صدای سطح و انعکاس مجدد آن در محیط ) و نیز طراحی سیستم پوشش صدا( بمنظور کاهش قدرت و سرعت جايجايي صدا و کنترل قابلیت انتقال پیام های غیر مستقیم). این عناصر بر مبنای روشهای موجود کنترل صدا مورد توجه قرار گرفته اند و به بیانی دیگر بکارگیری روشهای مختلف در طراحی عناصر مذکور عملی میشود.
در خصوص مهندسي آكوستيك ميتوان به استاندارد ها و برخي تكنولوژي هاي جديدي پرداخت كه در نوشتارهاي بعدي به اين مهم به تفصيل پرداخته ميشود.